Cerpen Bor

Luh Riani tan bina liang ipunné. Désan ipune jagi polih wantuan. Wantuan marupa genah toya sané kalankung ageng. Jagi kabor wewidangan mandalané. Saking boré, nglebut toyané raris kakaryanang panyimpenan toya sakadi telaga.

Ipun ngamanahin janten pisan nénten pacang méweh ngrereh toya rikalning sasih panes. Nénten malih
paling makna jun utawi belék anggena ngrereh toya. Sampun ring umah soang – soang jagi kaicénin kran toya suang – suang. “Kecriiiiiiiiiiiiit! Kecriiiiiiiiiiiiiiit!” sapunika kamanahang olih ipun pangrauh toyané wau kapiser kran toyané. Ipun jagi mamanah ngarya kamar mandi. Mangda sampunang mandus sareng – sareng kadi sané sampun – sampun. Wantah ring kamar mandi, dados sué –sué bengong santukan duénang ngraga. Dados gendang – gending sarwi nyorsor anggané.Wantah ring kayehan, nénten purun bengong – bengong, midep kakedékin utawi gegonjakin, kaaturang kicalan gegelan utawi pusang paling.
            Wit sekaré jagi becikanga mangda sayan asri pakantenané. Yan dumun jarang keni toya, wantah sampun kakaryanang genah toya dangan ngwilangin toya. Tetanduran murip. Galah makarya akéhan. Utawi marerembugan taler sayan polih.        
             Désan Luh Rianiné gumanti panes. Sakéwanten, katah sané demen ring désan ipunné. Désan ipunné tampek segara. Ring duluné wénten bukit sané kantun asri. Ring samping kangin  utawi dauhné,  taler wénten bukit. Bukit ring kangin  utawi  kauh sampun telas wit taruné sané ageng –ageng. Kocap dumuné bet pisan. Antuk seringé karereh wit taruné sané ageng – ageng nénten malih gadang pakantenané. Magentos dados barak sakadi baa ring jalikané. Ring bongkol bukité, pecakné wénten kelebutan, kayohan dedari sering kaucap. Genah dedariné ngrereh toya ring mracepada.
Karabas wit taruné, sayan nyat – sayan nyat kantos nyat pisan. Katah pisan ortiné sané medal, wau nyat kelebutané. Kocap wénten anak istri kantun kotor kain manjus irika. Dumunné irika ngrereh tirtha jagi anggéna wangsuh pada. Sané mangkin kramané makta toya saking jero suang – suang.
Yan ngranjingin désan Luh Riani tan bina sakadi ngranjingin gua santukan kalikub antuk bukit. Yadiastun doh saking kota, katah anaké sané kadalon antuk kawéntenan désan Luh Riani. Sané pinih seringa mrika Bapa Gedé Proyék wastané. Bapa Gedé Proyék demen pisan ring sesocan. Ring bukit – bukité punika, Bapa Gedé Proyék ngrerehin watu sané jagi dadosanga sesocan. Méh sampun akudang sesocan minab polihanga. Wénten mirah bang, mirah cempaka,  sapir, sudamala, jaga satru, sami sesocané punika kaadol dadosanga jinah. Anaké irika nénten pati rungu. Bapa Gedé Proyék taler nénten nyak maosang  genahé punika gumanti genah sané becik.
Daweg puniki, Bapa Gedé Proyék molihang watu kalikub antuk mas sané kantun mentah.”Sinah liu masé dini?” sapunika ipun ngrimik.” Antes liu sesocané dini. Mirib ené ngranayang orahanga tongos dedari masiram dugasé malu.”
Tan kadi – kadi liangné Bapa Gedé Proyék. Sanunggil Saniscara, Bapa Gedé Proyék ring desan Luh Rianiné. Bapa Gedé nginep irika. Duweg pisan Bapa Gedé Proyék, baktaanga gendis pasir sareng wédang reraman Luh Rianiné. Bénjang semengané mapi – mapi mawasin bukit. Jatiné wantah anggéna naya ngrerehin sesocan sané becik.
“Sinah ento tongos sesocan.” Bapa Proyék nganampekin bukit ring kangin pondokné Luh Rianiné. Bapa Gedé Proyék ngindayangin nyongcong antuk linggis. Wau bungkahanga raris masawang emas tanahé irika. “Sinah misi mas bukité ené. Yén ené bakat, sinah sugih idéwék asentanaan. Tusing lakar kuangan arta brana sentanan déwéké.”
            Bapa Gedé Proyék makta tanahé sané masawang emas punika. “ Mulih dogén suba apang tusing liu ané nawang. “
            Becikanga malih tanahé punika. Yukti pisan magentos dados emas mentah. “Gantiné jani sugih. Kénkén carané apang énggal bakat kuasangan tanahé ento?”
            Bapa Gedé Proyék mamanah – manah. “Yéé, kadén idéwék ngalah timpal dadi kontraktor, I Gedé Rudira. Ento ajakin madaya sinah lakar énggal majalan itungané ené Apabuin jani kéweh maan proyék. “
            “Kénkén Dé, tumbén teka mai ?”sapunika pitaken Gedé Rudirané wau Bapa Gedé Proyék ngrauhin umah ipuné.
            “ Ada lakar sambatang.”
            “Indik apa?”
            “Indik kasugihan.”
            “Kasugihan?”
            “Beneh!”
            “Eda ngéndah. Mara icang tusing maan proyék, Gedé ngéndah.”
            “Tusing. Ené abaanga conto kasugihanné ento.”Bapa Gedé Proyék ngamedalang tanahé sané bungkusa antuk tas krésék barak. “Ené telektekang!”
            Bapa Rudira kadi nénten ngega punika gumanti mas.”Dija bakatang, Dé?”
            “Kéto anaké mara luung. Itunian pragat pesak dogén mesuang munyi. Munyi pesak tusing lakar mragatang apa Dé.”
            “Man dija bakat?”
            “Ditu, di desan Luh Rianiné.”
            “Luh Riani? Sinah sesepelan Déné?”
            “Eda patuhanga ajak Gedé?”
            “Nah, énggalang sambatang. Kénkén carané apang bakat tongosé ento.”
             “Ento suba ané alih. Jani, dayanin kramané di désané Luh Riani. Liunan belog – belog ditu. “
            “Kénkén carané nayanin?”
            “Jatiné aluh. Désané ento kéwéh maan yéh. Orahang lakar dadiang telaga tongos emasé ené. Yéhné puniayang tekén kramané ditu. Tanahné plaibang aba ka kota. Melahang nabdabin.”
            “Béh luung pesan rencanan Déné.”
            “Daya ané usak – usak aluh baan ngenehang.”
            Bapa Rudira ngrauhin desan Luh Rianiné. Sané pinih dumuna rereha bapan Luh Rianiné. Bapa Sastra wastané.
            “Pa, tiang ngalah rencana nglanduhang guminé dini. Tiang lakar ngaénang tongos yéh sakaturunan dini. Kramané dini lakar tusing kéwéh ngalih yéh. Bapa sinah sumakuta. Bapa ané dadi kliang désa sinah lakar aluh ngenduhang kramané dini. Ené baangina pipis abedik anggon ngomong tekén krama desane.”
            Bapa Sastra nénten gelis nyaurin. Sakadi nué taler manah sumanangsaya. “Yén ada anak mamunyi alus buina misi ngenjuhin pipis sinah ada ané intipa?”
            “Legaang malu tiang ten nyidayang nrima.”
            “Kéwéh masi ngalahang krama désané ené?”Bapa Rudira ngrimik.
            “Kéné dogén, Pa. Sangkepang désané malu. Sina nyak bor tanahé dini lakar dadiang panyimpenan yéh.”
            “Sedeng melaha mani sangkepan désa. Lakar babahang tiang tekén kramané.”
             Wenginé punika Bapa Sastra nénten polih engsap anang akidik. Geduh – geduh tangkahné sakadi wénten sané jagi ical. “Dadi tumbén buka kené? Apa ya lakar nekain”
            Bénjang semengan sampun sayaga nyangkepang kramané irika. Sami mapanganggé adat,madestar, makampuh.
            “Wénten sané jagi aturang titiang. Sané dibi, wénten ngrauhin jagi ngawéntenang genah toya iriki. Sapunapi krama sareng sami?”
            “Punika becik pisan. Sakéwanten, wilangin taler genah druéné. Nénten jagi ngawinang rusak wewidangané iriki?”
            “Yan kadi titiang,” Bapa Putu Darma  nyaurin. Becikan sampunag dagingina pangaptiné. Manahang titiang, nénten banget kirangan toya ring désane iriki. Yadiastun, tanah sané jagi bora jagi taura. Sané mawasta jinah janten jagi sayan sué sayan telas. Dumun sampun katah tanah desané sané kadol. Pamuput taler telas jinahné, nénten taler tegep anggén maupapira parahyangan, pawongan. Ngiring becikang palemahan druén désané.”
            “Dadosné sareng sami nénten sairing?” Bapa Sastra nugesang.
            “Inggih!”
            “Wantah sapunika titiang nunas krama iriki mangda satia wacana. Mangda jati – jati prabéla ring tanah palekadan.”
            “Sampunang sumanagsaya. Sampunang sami pratiwiné adola. Wantah sampun druén anak lian krama iriki tanbina krama tamiu.”
            Uning ring indik krama désané irika nénten cumpu ring wilangan Bapa Rudira sareng Bapa Proyék. Sang kalih nénten kirangan winaya. “Jlema désa, jlema belog – belog. “Jani, lakar alihang jlema lén anggon nyejeh – nyejehin. “
            Sanunggil wengi wénten manten anak gedé gangsuh ngrereh Bapa Sastra mangda ngiringang pangaptin Bapa Rudirané. Taler nénten kayun. “Melahan tiang mati. Tekén tiang ngadep désan tiangé. Désané ené ngidupin tiang. Apa ja lakar dadiné, tiang tetep sutindih. Tiang suba pepes kena daya. Kadén lakar ngamelahang désan tiangé, mapragat ngusakang buina sayan joh tiang tekén tanah palekadan tiangé.”
            “Ooo, kéto. Sedeng melaha. Jani, rasaang!“
            Bapa Sastra kategul sarwi kasumpal. Nénten wénten sané uning. Luh Riani taler kaplaibang. Jerit – jerit ipun. Pondokné kasedut. Kramané makesiab. Kulkul desané bulus. Wau neked ring podokné, sami sampun dados abu.

Labels: