Luh Riani tan bina liang ipunné. Désan ipune
jagi polih wantuan. Wantuan marupa genah toya sané kalankung ageng. Jagi kabor
wewidangan mandalané. Saking boré, nglebut toyané raris kakaryanang panyimpenan
toya sakadi telaga.
Ipun ngamanahin janten
pisan nénten pacang méweh ngrereh toya rikalning sasih panes. Nénten malih
paling makna jun utawi belék anggena ngrereh toya. Sampun ring umah soang –
soang jagi kaicénin kran toya suang – suang. “Kecriiiiiiiiiiiiit!
Kecriiiiiiiiiiiiiiit!” sapunika kamanahang olih ipun pangrauh toyané wau
kapiser kran toyané. Ipun jagi mamanah ngarya kamar mandi. Mangda sampunang
mandus sareng – sareng kadi sané sampun – sampun. Wantah ring kamar mandi,
dados sué –sué bengong santukan duénang ngraga. Dados gendang – gending sarwi
nyorsor anggané.Wantah ring kayehan, nénten purun bengong – bengong, midep
kakedékin utawi gegonjakin, kaaturang kicalan gegelan utawi pusang paling.
Wit
sekaré jagi becikanga mangda sayan asri pakantenané. Yan dumun jarang keni
toya, wantah sampun kakaryanang genah toya dangan ngwilangin toya. Tetanduran
murip. Galah makarya akéhan. Utawi marerembugan taler sayan polih.
Désan Luh Rianiné gumanti panes. Sakéwanten,
katah sané demen ring désan ipunné. Désan ipunné tampek segara. Ring duluné
wénten bukit sané kantun asri. Ring samping kangin utawi dauhné,
taler wénten bukit. Bukit ring kangin
utawi kauh sampun telas wit
taruné sané ageng –ageng. Kocap dumuné bet pisan. Antuk seringé karereh wit
taruné sané ageng – ageng nénten malih gadang pakantenané. Magentos dados barak
sakadi baa ring jalikané. Ring bongkol bukité, pecakné wénten kelebutan,
kayohan dedari sering kaucap. Genah dedariné ngrereh toya ring mracepada.
Karabas wit taruné, sayan
nyat – sayan nyat kantos nyat pisan. Katah pisan ortiné sané medal, wau nyat
kelebutané. Kocap wénten anak istri kantun kotor kain manjus irika. Dumunné
irika ngrereh tirtha jagi anggéna wangsuh pada. Sané mangkin kramané makta toya
saking jero suang – suang.
Yan ngranjingin désan Luh
Riani tan bina sakadi ngranjingin gua santukan kalikub antuk bukit. Yadiastun
doh saking kota, katah anaké sané kadalon antuk kawéntenan désan Luh Riani.
Sané pinih seringa mrika Bapa Gedé Proyék wastané. Bapa Gedé Proyék demen pisan
ring sesocan. Ring bukit – bukité punika, Bapa Gedé Proyék ngrerehin watu sané
jagi dadosanga sesocan. Méh sampun akudang sesocan minab polihanga. Wénten
mirah bang, mirah cempaka, sapir,
sudamala, jaga satru, sami sesocané punika kaadol dadosanga jinah. Anaké irika
nénten pati rungu. Bapa Gedé Proyék taler nénten nyak maosang genahé punika gumanti genah sané becik.
Daweg puniki, Bapa Gedé
Proyék molihang watu kalikub antuk mas sané kantun mentah.”Sinah liu masé
dini?” sapunika ipun ngrimik.” Antes liu sesocané dini. Mirib ené ngranayang
orahanga tongos dedari masiram dugasé malu.”
Tan kadi – kadi liangné
Bapa Gedé Proyék. Sanunggil Saniscara, Bapa Gedé Proyék ring desan Luh Rianiné.
Bapa Gedé nginep irika. Duweg pisan Bapa Gedé Proyék, baktaanga gendis pasir
sareng wédang reraman Luh Rianiné. Bénjang semengané mapi – mapi mawasin bukit.
Jatiné wantah anggéna naya ngrerehin sesocan sané becik.
“Sinah ento tongos
sesocan.” Bapa Proyék nganampekin bukit ring kangin pondokné Luh Rianiné. Bapa
Gedé Proyék ngindayangin nyongcong antuk linggis. Wau bungkahanga raris
masawang emas tanahé irika. “Sinah misi mas bukité ené. Yén ené bakat, sinah
sugih idéwék asentanaan. Tusing lakar kuangan arta brana sentanan déwéké.”
Bapa
Gedé Proyék makta tanahé sané masawang emas punika. “ Mulih dogén suba apang
tusing liu ané nawang. “
Becikanga
malih tanahé punika. Yukti pisan magentos dados emas mentah. “Gantiné jani
sugih. Kénkén carané apang énggal bakat kuasangan tanahé ento?”
Bapa
Gedé Proyék mamanah – manah. “Yéé, kadén idéwék ngalah timpal dadi kontraktor,
I Gedé Rudira. Ento ajakin madaya sinah lakar énggal majalan itungané ené Apabuin
jani kéweh maan proyék. “
“Kénkén
Dé, tumbén teka mai ?”sapunika pitaken Gedé Rudirané wau Bapa Gedé Proyék
ngrauhin umah ipuné.
“
Ada lakar sambatang.”
“Indik
apa?”
“Indik
kasugihan.”
“Kasugihan?”
“Beneh!”
“Eda
ngéndah. Mara icang tusing maan proyék, Gedé ngéndah.”
“Tusing.
Ené abaanga conto kasugihanné ento.”Bapa Gedé Proyék ngamedalang tanahé sané
bungkusa antuk tas krésék barak. “Ené telektekang!”
Bapa
Rudira kadi nénten ngega punika gumanti mas.”Dija bakatang, Dé?”
“Kéto
anaké mara luung. Itunian pragat pesak dogén mesuang munyi. Munyi pesak tusing
lakar mragatang apa Dé.”
“Man
dija bakat?”
“Ditu,
di desan Luh Rianiné.”
“Luh
Riani? Sinah sesepelan Déné?”
“Eda
patuhanga ajak Gedé?”
“Nah,
énggalang sambatang. Kénkén carané apang bakat tongosé ento.”
“Ento suba ané alih. Jani, dayanin kramané di
désané Luh Riani. Liunan belog – belog ditu. “
“Kénkén
carané nayanin?”
“Jatiné
aluh. Désané ento kéwéh maan yéh. Orahang lakar dadiang telaga tongos emasé
ené. Yéhné puniayang tekén kramané ditu. Tanahné plaibang aba ka kota. Melahang
nabdabin.”
“Béh
luung pesan rencanan Déné.”
“Daya
ané usak – usak aluh baan ngenehang.”
Bapa
Rudira ngrauhin desan Luh Rianiné. Sané pinih dumuna rereha bapan Luh Rianiné.
Bapa Sastra wastané.
“Pa,
tiang ngalah rencana nglanduhang guminé dini. Tiang lakar ngaénang tongos yéh
sakaturunan dini. Kramané dini lakar tusing kéwéh ngalih yéh. Bapa sinah
sumakuta. Bapa ané dadi kliang désa sinah lakar aluh ngenduhang kramané dini.
Ené baangina pipis abedik anggon ngomong tekén krama desane.”
Bapa
Sastra nénten gelis nyaurin. Sakadi nué taler manah sumanangsaya. “Yén ada anak
mamunyi alus buina misi ngenjuhin pipis sinah ada ané intipa?”
“Legaang
malu tiang ten nyidayang nrima.”
“Kéwéh
masi ngalahang krama désané ené?”Bapa Rudira ngrimik.
“Kéné
dogén, Pa. Sangkepang désané malu. Sina nyak bor tanahé dini lakar dadiang
panyimpenan yéh.”
“Sedeng
melaha mani sangkepan désa. Lakar babahang tiang tekén kramané.”
Wenginé punika Bapa Sastra nénten polih engsap
anang akidik. Geduh – geduh tangkahné sakadi wénten sané jagi ical. “Dadi
tumbén buka kené? Apa ya lakar nekain”
Bénjang
semengan sampun sayaga nyangkepang kramané irika. Sami mapanganggé
adat,madestar, makampuh.
“Wénten
sané jagi aturang titiang. Sané dibi, wénten ngrauhin jagi ngawéntenang genah
toya iriki. Sapunapi krama sareng sami?”
“Punika
becik pisan. Sakéwanten, wilangin taler genah druéné. Nénten jagi ngawinang
rusak wewidangané iriki?”
“Yan
kadi titiang,” Bapa Putu Darma nyaurin.
Becikan sampunag dagingina pangaptiné. Manahang titiang, nénten banget kirangan
toya ring désane iriki. Yadiastun, tanah sané jagi bora jagi taura. Sané
mawasta jinah janten jagi sayan sué sayan telas. Dumun sampun katah tanah
desané sané kadol. Pamuput taler telas jinahné, nénten taler tegep anggén
maupapira parahyangan, pawongan. Ngiring becikang palemahan druén désané.”
“Dadosné
sareng sami nénten sairing?” Bapa Sastra nugesang.
“Inggih!”
“Wantah
sapunika titiang nunas krama iriki mangda satia wacana. Mangda jati – jati
prabéla ring tanah palekadan.”
“Sampunang
sumanagsaya. Sampunang sami pratiwiné adola. Wantah sampun druén anak lian
krama iriki tanbina krama tamiu.”
Uning
ring indik krama désané irika nénten cumpu ring wilangan Bapa Rudira sareng
Bapa Proyék. Sang kalih nénten kirangan winaya. “Jlema désa, jlema belog –
belog. “Jani, lakar alihang jlema lén anggon nyejeh – nyejehin. “
Sanunggil
wengi wénten manten anak gedé gangsuh ngrereh Bapa Sastra mangda ngiringang
pangaptin Bapa Rudirané. Taler nénten kayun. “Melahan tiang mati. Tekén tiang
ngadep désan tiangé. Désané ené ngidupin tiang. Apa ja lakar dadiné, tiang
tetep sutindih. Tiang suba pepes kena daya. Kadén lakar ngamelahang désan
tiangé, mapragat ngusakang buina sayan joh tiang tekén tanah palekadan tiangé.”
“Ooo,
kéto. Sedeng melaha. Jani, rasaang!“
Bapa
Sastra kategul sarwi kasumpal. Nénten wénten sané uning. Luh Riani taler
kaplaibang. Jerit – jerit ipun. Pondokné kasedut. Kramané makesiab. Kulkul
desané bulus. Wau neked ring podokné, sami sampun dados abu.Labels: Cerpen