Mondong Iwang
IBW Widiasa
Kenitén
Doning huripé amatra
Kadi akedépan tatit
Pulesé nyuwang
setengah
Tondén geringé manutug
Buin laksanané corah
Tanpa arti
Yen hidupé mondong iwang.
(I Nyoman Suarta
Semadi,G. Aji Palayonan:pada 9)
Uripé kabanda antuk
kala.Wantah sampun Sanghyang Kalamretiu ngrauhin nénten wénten genah jagi
makelid. Pastika jagi katiba. Minab punika ngawinang para sujanané ngandikain
mangda malajahin pamargi séda. Tutujonné mangda sédané becik polih
pamargi utama mrasidayang nunggal ring Sangkanparaning dumadi.
Sadurungé séda mangda
becik-becik makta angga ring mracepada. Wantah karma utama sané jagi nyarengin
nénten kasugihan,
nénten kawikanan,nénten wangsa. Uripé sané kaucap kadi kedépan tatité, gelis pisan
pamarginé. Becikang
margiang nganutin sulur kamanusan. Nénten bangga ring angga wau wikan,
kasumbung masastra, wau madrué arta brana, wau embas dados anak jegég-bagus.
Galahé gelis mamargi.
Wénten nénten mrasidayang
palasang ring kauripan sakadi arip. Aripé ngawetuang lali. Sirep nénten ring wenginé kémanten taler
rikalaning rahina. Galah ngértiang angga sampun kakirangin. Wantah sirep
sané mrasidayang
ngicalang arip. Lian ring arip, sungkan. Mategepan ngawetuang sungkan. Sungkan angga sarira
taler sungkan kayun, sungkan rasa. Sungkan angga perawat, dokter, balian usadha
mrasidayang ngicalang. Sané kobetan sungkan kayun utawi sungkan
rasa. Sungkané puniki midep
ngawetuang ila (buduh).Ngrereh tambané méweh pisan.Punika
ngawinang mangda becik makta angga mangda sampunang kantos keni pinyungkan.
Ring kauripané, puniki
sampunang malaksana corah. Korupsi,maling madasi, nyacad anak lian, nistaang
anak lian,nyengkalén, misuna, punapi
malih purun ngicalang jiwa pramana anak lian wau nué kuasa. Punika nénten antes
kamargiang olih sang kaucap manusa. Wantah
sering pisan nilar sesanan kamanusan, antes kaucap mondong iwang. Kija-kija
makta iwang. Sané patut gilikang
mangda arangan iwangé ngrubéda ring angga,
ring kayun. Iwang patut gumanti nénten dados pasahang. Sakéwanten,
utsahayang mangda kidikan maparipolah iwang. Katahin maparipolah rahayu. Angga
rahayu, anak lian rahayu, krama rahayu. Kauripané sayan nué pikenoh mangda
kija-kija mondong patut.
Uripé sané cendet patut
marginin antuk paripolah rahayu. Kimkiman saking mangkin malaksana rahayu ring
anak lian. Karmané patut margiang
sadurungé séda. Wantah
karma-karma patut rereh sanunggil wengi rahina, nénten naen nué pikayun nilar
sesanan kamanusan. Boya arta brana, wangsa jagi kabakta ngungsi sunia wantah
karma rikalaning maurip.Karma rahayuné uripang sadurung karauhin olih
Sanghyang Kalamretiu.
Labels: Esai