Pangaptin Anak Alit
IBW Widiasa Kenitén
Katah pisan gumanti
pangaptin anaké alit. Wenten mapangapti mangda nué papayasan, wénten mangda
mrasidayang ngrereh tatojon kauripan. Sakéwanten katah kapiambeng kamargiang
olih sang nué kuasa. Kuasa punika kaangén mencanén sang sané katunan. Papayasan
sareng kuasa gumantiné abosbos manten, sané utama gumanti pamargi patut
kadulurin olih papayasan pikayunan patut.
Bli Kadék pupulan
cerpén sané karipta olih Putu Nopi
Suardani, kacitak olih Sanggar Buratwangi ngindikang anak alit. Anak alit, imba
sang kantun kalaran, sang kantun katunan. Sang sané patut katulungin. Wénten
papitu cerpén sané kaunggahang, minekadi Sandal, Tusing Ulian I Sepi, Bli Kadék,
Cucu, Sampi, Wayan Lolo, panguntat Kucit.
Sang magenah ring désa kantun pracaya ring
padéwasaan jagi matumbasan. Déwasané becik jagi mangguhang becik. Pikayunané
sané sapunika kantun mamargi. Yadiastun wantah numbas sandal taler mangda
madéwasa. Sang dados guru réka mautsaha sandal sané kapikolihang kantos sué
dados anggén. Katambetan utawi arta kantun tuna sané ngawinang: “ Jani nak Soma, mémék tiangé ngorahin
tusing melah jani duasané meli sandal,” kéto Tut Sandat ngorahin tiang di tengah
bémoné ka peken.” ( Kaca 3).
Pangapti anaké alit
sané meled pisan nué sandal ring sampunné mrasidayang numbas sandal kendel
pisan. Sandalé punika kaangén studi tuor. Studi tour sané manut panampén sang
manyurat kantun soléh santukan malajah madaging tour utawi malali. Pamuput
sandalé anyud sadaweg studi touré: Kadepin
dogén sandalé majalan, plaibang yéh. Tiang bengong. Tusing tawang lakar ngujang
( kaca 7).
Putu Nopi Suardani sakadi menggatang
pangaptin sang kasatwaang ( tiang). Barang – barang sané kadruénang wénten
watesné. Wantah nénten pegat, anyudang toya. Samaliha sakadi nugesang wantah
matumbasan patut taler ngrereh padéwasaan mangda sué dados anggén.
Rasa Bakti Anak alit
Anak alit taler mautsaha
mangda dadongné kendel, liang santukan saking sué meled nué baju kebaya. Sang
kasatuang ( tiang) nyaitang kebaya ring genahné kursus.Sakéwanten sané polih
pangajum wantah I Silvi. Tokoh tiang seneng makarya mangda wénten pikolihné
marupa kebaya. Wénten rasa bakti sang
dados anak alit mrasidayang ngliangang anak lingsirné ( Dadong).
Pikayunan bakti sané nekéng twas punika patut
pisan uripang mangda sayan utama pikayunané punapi malih kantun aném :Tiang meli kain kebayané totonan ulian
nabung. Kabeliang kain ané paling melah. Dugas lakar karyané di pura,
kagantungang bajuné ento di lemariné. Tiang tusing ja ngorahang tiang maang ngidih
baju kebaya, tusing perlu i dadong
nawang nyén maang ngidih, yang penting i
dadong kenehné liang ( kaca 23).Rasa baktin tokoh tiang nénten
matemu rasa pangaptiné . Sang sané nénten subakti kapikayunang sané numbasang kebaya, misan
tokoh tiang sané mawsata I Silvi.
Putu Nopi Suardani
nelatarang paripolah I Silvi sané nénten becik. Seneng nyacad paon Dadong
Koming. I Silvi magenah ring kota nembé ngantenang paon sané badeng, katah
kabang utawi selem langit – langit paonné. Mabinaan sareng paon sané wénten
ring kota : Maan ia macelep ka paonné
Dadong Koming. Orahanga paonné ento reot tut badeng, umah dadongné koné jelek.
Laut ia tusing taén macelep ka umah dadongné, takut nyanan milu dadi badeng
kena mangsi ( kaca 24).
Nopi Suardani nyantenang sang sané demen
ngangkenin padruéan anak lian. Samaliha demen nyancad pagenahan. Sakéwanten
polih pangajum utawi katresnain langkungan saking sané gumanti jati – jati
subakti. Nopi Suardani ngepah subaktiné
punika wénten kanten wénten sane silib. Bakti gumanti wetu saking rasa telenging kayun.
Anak Alit Kakuasain
Anak alit nénten
makesami lengit mapitulung. Ring cerpén Wayan Lolo kajantenang anak alit sané
demen mapitulung ring anak lian. Kajemetan anaké alit sering pisan
kasalahwigunaang olih sang maangga duuran. Anak sané jemet mapitulung
kakantenang anak belog. Yan rerehang sang maangga kelihan nénten dados nguluk –
nguluk anak alit. Anak belog utawi tuna kaweruhan patut nikain sané patut. Boya
kabencanén.
Wayan Lolo anak
alit sané nénten demen natakang lima wantah nénten mawit saking ngamedalang
pringet. Cerpén puniki sakadi masesimbing anak alit sané kaucap belog – belogan
manten nénten demen natakang lima dados anaké sané madué utawi katah nué
jabatan seneng natakang tangan ngambil jinah nénten padruéan:Ia mendep. Tusing maanggutan, tusing kituk –
kituk. I Dadong lantas mamunyi uli paon,” Nak tusing juari ia ngorahang seduk.
Tusing bani ngorahang lakar ngidih nasi. Abaang ja nasi mara nyak madaar. (
kaca 39).
Kebecikan paripolah
anaké alit nénten kasarengin olih pamargi sang maangga duuran. Minab gumanti
sampun aab sané ba duuran katahan madué naya - winaya mencanén anak sané
betenan. Utawi anak sané nénten madué, nénten katah uning ring kaweruhan.
Pamargi mencanén kamargiang olih sang rumasa wikan. Nénten rasa welas asih sané
maurip. Mabading seneng ngawetuang pikobet utawi seneng nyingak anak lian
nambet, belog. Nénten pamargi sané kaicénin.Wayan Lolo nénten mrasidayang
ngamargiang wiwékané kantos ipun padem.
Cerpén Wayan Lolo nyihnayang sané nué kuasa ring anak alit
sering ngawetuang pikobet . Nyalahwigunaang kuasané. Kuasané yan rerehang
mecikang sang sané tuna utawi tambet. I Wayan Lolo kanistaang pisan wau ipun
kaucap belog:… Jani ia lakar makeber cara
apa ané orahanga Pan Koci. Yan ia bisa makeber, ia lakar malali ka duur Gunung
Agungé. Suud ento malaib, makeber ka ka Gunung Agung ( kaca 42 ).
Pan Koci pinaka imba sang madué kuasa. Sakéwanten,
nénten midep nganggén kuasané . Sasenengané
sang nué kuasa nyengkalén anak alit. Anak alit janten nué tatujon mangda mrasidayang
ngrereh sané pinih tegeha.Kapialangin olih sang nué kuasa.
Kuasa ring sang maangga alitan taler wénten
ring cerpén Kucit. Cerpén puniki nyantenang méweh pisan polih rasa mahardika.
Rasa mahardika kaaptiang taler olih bawiné:
Nyumingkinang gedeg basangé tekén jlemané. Kondén ada abulan tiang idup merdéka.
Jani jeg buin tepuk jlema kenehne jelé.
Nyaman awaké tagih tampaha. Mimih kakéné nasibé dadi kucit ( kaca 48).
Cerpén – cerpén Putu Nopi Suardani
nyihnayang pangaptin anak alit. Anak sané kantun tambet. Patutné polih pamargi
saking sang nué kuasa. Sakéwanten nénten kapikolihang. Anak alit minekadi, sang
katunan nénten katulungin. Sering pisan katibakin bencana. Sang nué kuasa seneng pisan
nyengkalén ring sang kantun tambet.
Labels: Ulasan