Ulasan Kumpulan Cerpen Bli Kadék



Pangaptin Anak Alit
IBW  Widiasa Kenitén
            Katah pisan gumanti pangaptin anaké alit. Wenten mapangapti mangda nué papayasan, wénten mangda mrasidayang ngrereh tatojon kauripan. Sakéwanten katah kapiambeng kamargiang olih sang nué kuasa. Kuasa punika kaangén mencanén sang sané katunan. Papayasan sareng kuasa gumantiné abosbos manten, sané utama gumanti pamargi patut kadulurin olih papayasan pikayunan patut.

            Bli Kadék pupulan cerpén sané karipta olih  Putu Nopi Suardani, kacitak olih Sanggar Buratwangi ngindikang anak alit. Anak alit, imba sang kantun kalaran, sang kantun katunan. Sang sané patut katulungin. Wénten papitu cerpén sané kaunggahang, minekadi Sandal, Tusing Ulian I Sepi, Bli Kadék, Cucu, Sampi, Wayan Lolo, panguntat Kucit.
Sang magenah ring désa kantun pracaya ring padéwasaan jagi matumbasan. Déwasané becik jagi mangguhang becik. Pikayunané sané sapunika kantun mamargi. Yadiastun wantah numbas sandal taler mangda madéwasa. Sang dados guru réka mautsaha sandal sané kapikolihang kantos sué dados anggén. Katambetan utawi arta kantun tuna sané ngawinang: “ Jani nak Soma, mémék tiangé ngorahin tusing melah jani duasané meli sandal,” kéto Tut Sandat ngorahin tiang di tengah bémoné ka peken.” ( Kaca 3).
            Pangapti anaké alit sané meled pisan nué sandal ring sampunné mrasidayang numbas sandal kendel pisan. Sandalé punika kaangén studi tuor. Studi tour sané manut panampén sang manyurat kantun soléh santukan malajah madaging tour utawi malali. Pamuput sandalé anyud sadaweg studi touré: Kadepin dogén sandalé majalan, plaibang yéh. Tiang bengong. Tusing tawang lakar ngujang ( kaca 7).
Putu Nopi Suardani sakadi menggatang pangaptin sang kasatwaang ( tiang). Barang – barang sané kadruénang wénten watesné. Wantah nénten pegat, anyudang toya. Samaliha sakadi nugesang wantah matumbasan patut taler ngrereh padéwasaan mangda sué dados anggén.

Rasa Bakti Anak alit
            Anak alit taler mautsaha mangda dadongné kendel, liang santukan saking sué meled nué baju kebaya. Sang kasatuang ( tiang) nyaitang kebaya ring genahné kursus.Sakéwanten sané polih pangajum wantah I Silvi. Tokoh tiang seneng makarya mangda wénten pikolihné marupa kebaya. Wénten rasa  bakti sang dados anak alit mrasidayang ngliangang anak lingsirné ( Dadong).
 Pikayunan bakti sané nekéng twas punika patut pisan uripang mangda sayan utama pikayunané punapi malih kantun aném :Tiang meli kain kebayané totonan ulian nabung. Kabeliang kain ané paling melah. Dugas lakar karyané di pura, kagantungang bajuné ento di lemariné. Tiang tusing ja ngorahang tiang maang ngidih baju kebaya, tusing perlu i  dadong nawang nyén maang ngidih, yang penting i  dadong kenehné liang ( kaca 23).Rasa baktin tokoh tiang nénten matemu rasa pangaptiné . Sang sané nénten subakti  kapikayunang sané numbasang kebaya, misan tokoh tiang sané mawsata I Silvi.
            Putu Nopi Suardani nelatarang paripolah I Silvi sané nénten becik. Seneng nyacad paon Dadong Koming. I Silvi magenah ring kota nembé ngantenang paon sané badeng, katah kabang utawi selem langit – langit paonné. Mabinaan sareng paon sané wénten ring kota : Maan ia macelep ka paonné Dadong Koming. Orahanga paonné ento reot tut badeng, umah dadongné koné jelek. Laut ia tusing taén macelep ka umah dadongné, takut nyanan milu dadi badeng kena mangsi ( kaca 24).
Nopi Suardani nyantenang sang sané demen ngangkenin padruéan anak lian. Samaliha demen nyancad pagenahan. Sakéwanten polih pangajum utawi katresnain langkungan saking sané gumanti jati – jati subakti. Nopi Suardani ngepah  subaktiné punika wénten kanten wénten sane silib. Bakti   gumanti wetu saking rasa telenging kayun.

Anak Alit Kakuasain
            Anak alit nénten makesami lengit mapitulung. Ring cerpén Wayan Lolo kajantenang anak alit sané demen mapitulung ring anak lian. Kajemetan anaké alit sering pisan kasalahwigunaang olih sang maangga duuran. Anak sané jemet mapitulung kakantenang anak belog. Yan rerehang sang maangga kelihan nénten dados nguluk – nguluk anak alit. Anak belog utawi tuna kaweruhan patut nikain sané patut. Boya kabencanén.
            Wayan Lolo anak alit sané nénten demen natakang lima wantah nénten mawit saking ngamedalang pringet. Cerpén puniki sakadi masesimbing anak alit sané kaucap belog – belogan manten nénten demen natakang lima dados anaké sané madué utawi katah nué jabatan seneng natakang tangan ngambil jinah nénten padruéan:Ia mendep. Tusing maanggutan, tusing kituk – kituk. I Dadong lantas mamunyi uli paon,” Nak tusing juari ia ngorahang seduk. Tusing bani ngorahang lakar ngidih nasi. Abaang ja nasi mara nyak madaar. ( kaca 39).
            Kebecikan paripolah anaké alit nénten kasarengin olih pamargi sang maangga duuran. Minab gumanti sampun aab sané ba duuran katahan madué naya - winaya mencanén anak sané betenan. Utawi anak sané nénten madué, nénten katah uning ring kaweruhan. Pamargi mencanén kamargiang olih sang rumasa wikan. Nénten rasa welas asih sané maurip. Mabading seneng ngawetuang pikobet utawi seneng nyingak anak lian nambet, belog. Nénten pamargi sané kaicénin.Wayan Lolo nénten mrasidayang ngamargiang wiwékané kantos ipun padem.
 Cerpén Wayan Lolo  nyihnayang sané nué kuasa ring anak alit sering ngawetuang pikobet . Nyalahwigunaang kuasané. Kuasané yan rerehang mecikang sang sané tuna utawi tambet. I Wayan Lolo kanistaang pisan wau ipun kaucap belog:… Jani ia lakar makeber cara apa ané orahanga Pan Koci. Yan ia bisa makeber, ia lakar malali ka duur Gunung Agungé. Suud ento malaib, makeber ka ka Gunung Agung ( kaca 42 ).
Pan Koci pinaka imba sang madué kuasa. Sakéwanten, nénten midep nganggén  kuasané . Sasenengané sang nué kuasa nyengkalén anak alit. Anak alit janten nué tatujon mangda mrasidayang ngrereh sané pinih tegeha.Kapialangin olih sang nué kuasa.
Kuasa ring sang maangga alitan taler wénten ring cerpén Kucit. Cerpén puniki nyantenang méweh pisan polih rasa mahardika. Rasa mahardika kaaptiang taler olih bawiné: Nyumingkinang gedeg basangé tekén jlemané. Kondén ada abulan tiang idup merdéka. Jani jeg  buin tepuk jlema kenehne jelé. Nyaman awaké tagih tampaha. Mimih kakéné nasibé dadi kucit ( kaca 48).
Cerpén – cerpén Putu Nopi Suardani nyihnayang pangaptin anak alit. Anak sané kantun tambet. Patutné polih pamargi saking sang nué kuasa. Sakéwanten nénten kapikolihang. Anak alit minekadi, sang katunan nénten katulungin. Sering pisan  katibakin bencana. Sang nué kuasa seneng pisan nyengkalén ring  sang kantun tambet.

Labels: