Geguritan Ala Ayuning Déwasa:
Ngrereh Raina sané Becik
Ngamargiang
yadnya mangda manut sastra , manut dresta, manut agama patut pisan ngrereh
galah, raina sané becik. Pawilangan ala ayuning déwasa patut uningin mangda
yadnyané presida mamargi lanus. Sidhaning don. Yadnya sané kamargiang minekadi
déwa yadnya, pitra yadnya, manusa yadnya utawi bhuta yadnya, patut pisan
nganutang pamargin Sanghyang sastra.
Sang
nibakang déwasa, utawi mapaica déwasa taler ngwilangin raina ala utawi ayu. Wantah nénten pisan dados
kelidin rainané punika mangda kamarginin, sang nibakang déwasa ngicénin
pamarisudha mangda wénten nyuciang utawi mrelina sané ala. Sané pinih seringa
kaparisudha déwasa pawarangan.
Para
panglingsiré sampun ngicénin gegamelan marupa ala ayuning déwasa. Para panglisiré sampun tatas ring jyotisa (
astronomi ), mawinan mresidyang
ngwilangin galah becik sané pacang rauh. Diastun durung kasurat marupa
kalender. Punapi malih para petani saraina ngamel padéwasaan mangda uning
tatenger sasih becik ngawit nandur mangda
tetandurane mapikolih. Nenten keni wereng, utawi walang sangit.
I
Ketut Remen ngripta Geguritan Ala
Ayuning Déwasa marupa gegitaan mangda digelis eling raina ala utawi ayu. Padéwasaan sané nganggén wilangan nénten
werat pisan ring pikayunan. Dangan utawi metu rasa seneng uning ala ayuning déwasa.
Geguritan puniki sami nganggén pupuh sinom, wénten 152 pada.
Jagi
nglungsur waranugraha taler wénten pamagi sané patut kelidin. Minekadi wuku
tanpaguru. Dina tanpaguru. Kaucap wuku tanpaguru, Gumbreg, Kuningan,
Medangkungan, Kelawu. Wantah papas utawi
marginin, Sanghyang Guru sué pacang malingga:
Tanpaguru dina kasar/ ngawitin malajah
tanbecik/ ukuné wilang pedasang/ Gumbreg Kuningan pasti/ Medangkungan Kulawu
malih/ mungguh dina tanpaguru/ tan nyandang ngawit malajah/ yéning ngulah ejoh
alih/ kadén aluh/ yan kapapas nemu jengah// ( Sinom 86, kaca 13).
Raina
becik anggén ngawit malajah ring raina sane madaging subacara. Taler wilangin
saptawarané, tanggal panglong, Soma
tanggal panglong ping 3, Anggara ping 7, 8, Buda ping 2,3,6 . Wrehaspati
ping 5,6. Sukra ping 4. Wantah rainané punika marginin Sanghyang Sastra pacang
gelis malingga :
Subacara dina melah/ ngawitin malajah becik/
saptawarané pedasang/ tanggal panglong élingin/ Soma ping tigané jati/ Anggara
pitu miwah kutus/ Budané pindo telu enem/ lima enem werespati/ Sukra manut/
ping pindo ping paté nyadang// ( Sinom 89, kaca 14).
Wantah
sampun alaki rabi taler wénten déwasa nemuang kama bang-kama petak. Matetujon
mangda sentana sané metu nganutin tatatitining dados manusa,dados suputra. Sentana suputra mresidayang ngluihang para
leluhur. Ngicénin pamargi mangda sayan becik linggihné. Wénten raina sané kadadosang nunggalang
smaratantrané nyihnayang sang alaki rabi taler mangda wikan ngret indria. Nénten
ngulurin indria. Kama bang-kama petak
mangda sami-sami becik dadosné. Sang alaki rabi sami-sami ngiasaang angga
mangda putra sané kaaptiang mapikolih utawi lanus pamarginé. Mresidayang ngicénin
sesuluh ring angga, kulawarga taler ring parajana. Nénten setata mikobetin
angga, kulawarga punapi malih mikobetin parajana.
Raina sané
becik nunggalng smara minekadi, Soma Manis, Buda Pon, Sukra Pon. Raina sané ala
Anggara Paing, Redité Wagé, Anggara Wagé, Buda Kliwon, Wrehaspati Paing,
Saniscara Kliwon ( tumpek). Purwani dina taler sasih, pati
pata, Dadig krana, Purnama Tilem, Luang, pati, Kala Mretiu, Kala Ngruda. Dina
wéton sang alaki rabi. Yan wilangin gumanti katahan sané nénten kadadosang.
Punika nyihnayang sang alaki rabi mangda wikan ngret indria. Mangda mapikenoh
alaki rabi, minekadi kaswécanin sentana suputra .
Ala
ayuning déwasa matetujon namtamin pamargi kauripané mangda antar. Ngwetuang
yadnya sané lanus, mapikolih. Sang katiwakin utawi sang ngatiwakang mangda
sami-sami manggihin rahayu. Rahayu yadnyané
rahayu jagaté
IBW
Widiasa Kenitén
Labels: Geguritan