Geguritan
Atma Prasangsa :
Karma Suci Molihang Suarga
Olih
IBW Widiasa Kenitén
Mangda
molihang suarga gumanti madasar antuk karma suci. Suci pikayun,laksana, utawi
pangandika.Suci nénten ring pangandika manten taler kamariang. Mayasa kérti
manut ring swadarmarning suang-suang.Mayasa kérti nénten mangda kasumbung,
utawi mangda kaucap luih. Gumanti metu saking pikayunan. Anggén sraya
ritatklaning Sanghyang Kalamertiu pacang ngrauhin.Karma suciné aturang pinaka
sarin pamargi ring mrecepada.
Suargané nénten pacang medayang,
diastun sang sampun mapoggala,madiksa wantah nénten nganutin sesananing
kawikon, murug sesana taler nénten pacang manggihin suarga. Sang walaka wantah
pamarginé manut agama suargané pacang panggih. Sapunika Drs. I.B. Putu
Sudarsana mahbahang ring Geguritan Atma Prasangsa, kacitak antuk Yayasan Dharma
Acarya.
Sang sampun mapoggala janten sampun
teleb ring daging sastra, daging agama, gumanti punika agem-agemané. Sastra
pinaka tateken rikalaning ngastitiang karahayuan buana agung- buana alit.
Sakéwanten yan pradé sang maangga sulinggih raris nénten teleb ring daging
sastra, punapi malih purun nilar sesana, suargane pacang doh. Sané kobet
madiksa pacang ngrereh sesarim:
Malih Bapa nyeritayang/ tingkah
manusané nguni/ duk kari ring mrecepada/ ngelarang wiguna suci/ mapoggala dadi
sulinggih/ nanging tuara nawang sulur/ agemé kadi wong pradnyan/
nyaruang ngintip sesari/ nanging durung/ pretyaksa ring daging wéda// (
Pupuh Sinom,22 kaca 5).
Suargané ajap-ajapan sang maangga sadu gunawan. Sang
manut ring sastra agama, ngwangun pikayunan suci ring kauripan. Sang alpa
sastra, alpa wéda nénten pacang mikolihang punapi malih maangga sulinggih :
Ento madan wiku cendala/ asta
wiku cendala panggih/ hana wiku alpa wéda/ alpa sastrané kakalih/ mapan sengkil
dadi sulinggih/ tuara dadi pati purug/ sajabin mangalih dosa/ dosané tan sipi/
tuara buwung/ pacang ngamanggihin papa// ( Pupuh Sinom,25 kaca 5).
Sanghyang Agama pinaka titi
rikalaning ngaturang sarin karma. Sanghyang Agama tan péndah sakadi sundaran
sané ngicenin gagalangan pikayun. Sané nuntun kauripané mangda setata mamargi
patut. Nyuluhin titatkaling mayasa kérti. Sang asapunika, janten pisan subakti
ring Sanghyang Widhi :
Peluta agama Hinduné baosang/
agama mengaran sundih/ sundih mengaran galang/ galangé manadi apadang/ galang
apadangé alih/ dasarin ban solah/ solahé ngastiti widhi// ( Pupuh Durma, 32
kaca 7).
Agama, ugama, igama anggén nyuciang
karma saraina-raina. Masarana tirtha mangda Sanghyang Tri Murti ngicénin
waranugraha. Nguncarang Mantra Gayatri. Mahamantra sanépresida nglebur papa
patakané :
Di hidupé tan dadi pegat ring
tirtha/ patut matirtha sesai/ ngelarang puja trisandya/ nunas tirtha
panglukatan/ melarapan mantra Gayatri/ maka sarana pangleburan dosa urip//(
Pupuh Durma, 41 kaca 8).
Karma suci patut kawangun sakantuné
maurip. Karmané pinaka sraya kanti ngruruh suargané. Suargane gumanti
apti-aptian sang maangga sadu gunawan. Sang sané ngamargiang sanghyang agama.
Agama pinaka suluh urip.
Labels: Geguritan