Geguritan Betara Gana

Geguritan Betara Gana 
Bratan Sang Mobot    
IBW  Widiasa Kenitén
 
            Sang kantun mobot gumanti pisan ngajap – ajap mangda mresidayang ngawetuang suputra. Sang kantun mobot mautsaha utawi setata ngrastitiang mangda sané metu jati – jati manut ring pangaptiné. Tapa brata kamargiang, sakadi nénten purun ngamedalang wacana sane bangras, wak parusia. Nénten dados tengkejut sang maangga ibu. Sang mangga suami taler nyarengin, wénten nénten purun magotra. Mangda sang maangga istri nénten nué pikayunan pusang paling. Wénten taler ngamargiang gegitan mangda si jabang bayi setata miragiang tatua carita, sakadi ithihasa. Pabuaté mangda mikolihang suputra.
 Suputra cihnané subhakti ring yayah rena. Yayah rena rumasa bagia pétpadé sentanané mresidayang ngicalang mala pataka. Mala mataka ring bhuana alit taler ring bhuana agung. Mala pataka somya kasucianné metu. Kasucianné punika nénten malih kabanda antuk pikayunan karaksasan ( asuri sampad). Wantah asiki sané kaulengang mresidayang mapanauran ring yayah rena.
Sapunika I Nyoman Suprapta mahbahang ring Geguritan Betara Gana, kacitak antuk Sanggar Sunari Dénpasar. Ring geguritan puniki madaging pupuh dadang gula, sinom, ginada, smarandana, ginanti, mijil, pangkur, durma, maskumambang, pucung. Katah pupuh –pupuh sané kaanggén mangda sang oneng  ring  geguritan sayan katah madué utawi uning ring pupuh.
Sang kantun mobot mangda uning taler sané dados ajeng utawi sané nénten dados. Tatuekné mangda si jabang bayi setata kénak sapunika taler sang mangga ibu. Punapi sané becik kaajeng, sané tis marupa loloh diastun lolohé punika rumasa pait. Tios ring punika paripolahé mangda manut ring pamargi agama. Trikaya Parisudhané kamargiang pisan sang mobot taler sang suami:
Kramaning ngraksa bobotan/ ngajeng nayub sarwa né tis/ lolohé becik katunas/ pait nanging mangetisin/ kayun mangda setata ening/ baosé ten dados ngacuh/ solahé mangda susila/ yan punika antuk adi/ janten sampun/ embas putra sadu dharma// ( Sinom 2, kaca 3 ).
Sapunapi yan pétpadé sang kantun mobot polih tengkejut, katrima taler olih si jabang bayi . Sang kantun mobot polih ngantenang sané mangerisin pikayunan. Pikayunanné puniki pacang tedun ring si jabang bayi. Dadosné punapi sané naen panggihina utawi banget rumasayanga olih sang kantun mobot punika pacang ngranjingin si jabang bayi.
Hyang Uma mabaos sedih/ singgih beli Hyang Siwa/ titiang maplengek mangeton/ warnan putra tawah pisan/ mraga Déwa mulu gajah/ napi mawinan puniku/ lédang beli manartayang// ( Smarandana 6, kaca 7 ).
Yadiastun putrané sané metu nénten manut sakadi pangaptiné. Taler tetep tuléngayang. Astitiang mangda dados suputra, mapikolih utawi midep makta angga :
Uduh adi rabin ingsun/ diastun oka tawah gati/ beli ngidih kén i déwa/ réh ento panak padidi/ eda ngelah keneh sebet/ ngupapira ragan cening//  ( Ginanti 8, kaca 9).
Sang kantun mobot mangda setata ngutsahanyang pamarginé patut. Tapa brata, patut élingang. Si jabang bayi wantah setata pikayunan patut saking sang ibu pacang tedun taler ring putrané. Sapunika taler wantah sang mobot setata sungsut ring kayun  si jabang bayi taler nué pikayunan sungsut.

Labels: