Geguritan
Betara Gana
Bratan
Sang Mobot
IBW Widiasa Kenitén
Sang kantun mobot
gumanti pisan ngajap – ajap mangda mresidayang ngawetuang suputra. Sang kantun
mobot mautsaha utawi setata ngrastitiang mangda sané metu jati – jati manut
ring pangaptiné. Tapa brata kamargiang, sakadi nénten purun ngamedalang wacana
sane bangras, wak parusia. Nénten dados tengkejut sang maangga ibu. Sang mangga
suami taler nyarengin, wénten nénten purun magotra. Mangda sang maangga istri
nénten nué pikayunan pusang paling. Wénten taler ngamargiang gegitan mangda si
jabang bayi setata miragiang tatua carita, sakadi ithihasa. Pabuaté mangda
mikolihang suputra.
Suputra cihnané subhakti ring yayah rena.
Yayah rena rumasa bagia pétpadé sentanané mresidayang ngicalang mala pataka. Mala
mataka ring bhuana alit taler ring bhuana agung. Mala pataka somya kasucianné
metu. Kasucianné punika nénten malih kabanda antuk pikayunan karaksasan ( asuri
sampad). Wantah asiki sané kaulengang mresidayang mapanauran ring yayah rena.
Sapunika I Nyoman Suprapta mahbahang ring
Geguritan Betara Gana, kacitak antuk Sanggar Sunari Dénpasar. Ring geguritan
puniki madaging pupuh dadang gula, sinom, ginada, smarandana, ginanti, mijil,
pangkur, durma, maskumambang, pucung. Katah pupuh –pupuh sané kaanggén mangda
sang oneng ring geguritan sayan katah madué utawi uning ring
pupuh.
Sang kantun mobot mangda uning taler sané
dados ajeng utawi sané nénten dados. Tatuekné mangda si jabang bayi setata kénak
sapunika taler sang mangga ibu. Punapi sané becik kaajeng, sané tis marupa
loloh diastun lolohé punika rumasa pait. Tios ring punika paripolahé mangda
manut ring pamargi agama. Trikaya Parisudhané kamargiang pisan sang mobot taler
sang suami:
Kramaning
ngraksa bobotan/ ngajeng nayub sarwa né tis/ lolohé becik katunas/ pait nanging
mangetisin/ kayun mangda setata ening/ baosé ten dados ngacuh/ solahé mangda
susila/ yan punika antuk adi/ janten sampun/ embas putra sadu dharma// ( Sinom 2, kaca 3 ).
Sapunapi yan pétpadé sang kantun mobot
polih tengkejut, katrima taler olih si jabang bayi . Sang kantun mobot polih
ngantenang sané mangerisin pikayunan. Pikayunanné puniki pacang tedun ring si
jabang bayi. Dadosné punapi sané naen panggihina utawi banget rumasayanga olih
sang kantun mobot punika pacang ngranjingin si jabang bayi.
Hyang
Uma mabaos sedih/ singgih beli Hyang Siwa/ titiang maplengek mangeton/ warnan
putra tawah pisan/ mraga Déwa mulu gajah/ napi mawinan puniku/ lédang beli
manartayang// ( Smarandana 6, kaca 7 ).
Yadiastun putrané sané metu nénten manut
sakadi pangaptiné. Taler tetep tuléngayang. Astitiang mangda dados suputra,
mapikolih utawi midep makta angga :
Uduh
adi rabin ingsun/ diastun oka tawah gati/ beli ngidih kén i déwa/ réh ento
panak padidi/ eda ngelah keneh sebet/ ngupapira ragan cening// ( Ginanti 8, kaca 9).
Sang kantun mobot mangda setata
ngutsahanyang pamarginé patut. Tapa brata, patut élingang. Si jabang bayi
wantah setata pikayunan patut saking sang ibu pacang tedun taler ring putrané. Sapunika
taler wantah sang mobot setata sungsut ring kayun si jabang bayi taler nué pikayunan sungsut.
Labels: Geguritan