Geguritan Budi Pekerti : Ngrajegang Budi Patut

Geguritan Budi Pekerti :
Ngrajegang Budi Patut

            Ngrajegang budi patut becik pisan tamtamin saking kantun alit. Kulawarga anggén genah utama kalih kapertama. Utama santukan ring kulawarga galah namtamnin budi patut jagi baktana kantos kawekas. Samaliha sering manggihin pasemetonan sané malaksana utawi nglaksanaang budi patut. Sang sané duuran pinaka conto. Sang dados tatuladan. Kapertama, santukan ring kulawarga pangawit panglimbak pamarginé ring pakraman.
            Kulawarga sané tetep ngrajegang budi pakerti janten pacang manggihin kasentosan utawi karahajengan. Budi pakerti punika minekadi oneng mlajahang angga. Seneng mapitulung ring anak lian. Nénten nué pikayunan gelis brangti. Olas asih ring sarwa mauripé. Tiaga ring angga utawi pakraman. Matatatiti nganutin sastra. Astiti bakti ring Sanghyang Widhi, Déwa-Déwi, Bhathara- Bhathari, taler ring kawitan. Kawitan rikalaning kantun nyeneng utawi risampuné ngruruh jagat sunia. Sapunika mungguh ring Geguritan Budi Pekerti sané karipta olih I Ketut Bagiasa, S.Pd.
            Punapi sané ngawinang haro hara ring jagaté ? Nénten lian, arta brana, anak istri, momo angkara, pisuna, iri hati,dursila, brangti. Pikayunan sané asapunika patut pisan icalang utawi sampunang icénina maurip ring angga sarira :
            Haro hara né ring bumi/ né makrana/ arta brana lan anak istri/ momo angkara mangimbuh/ satyané kasor pisuna/ iri hati/ dursila brangti kapupu/ tanah abungkah jatinya/ ling ida pandita luih// ( Pangkur 10, kaca 14).
            Mangda pamarginé setata patut, wiwékane patut anggén. Pratiwimbaang kaon patuté. Icalang pikayunané pacang mamadat ( narkoba), mamitra ( séks bebas). Mangandika mangda anut sulur. Nénten cuah cauh santukan paripolahé asapunika pacang ngwetuang pikobet ring angga utawi ring pakraman :
            Mangda sidha  suni apanggih/ timbang kahyun jroning angga/ wiréh liu gagodané/ madat judi miwah mamitra /arta kama sasunglapan/ baos laku cuah cauh/ pmragatnya libut bimbang// ( Pupuh Smarandana 4, kaca 15).
            Becik pisan saking alit sampun seneng masastra. Paripolahé punika tan péndah maraga brahmacari. Mumpung galah wénten, pikayunané kantun ening katah kaweruhané pacang sida kapikolihang. Kaweruhané punika dados senjata molihang kawibuhan taler rasa bagia :
            Seneng ngulik sastra aji/ cihnanya mabrahma carya/ kapradnyanan sutelebé/ dadi jadma wibuh wikan/ mituha ngacep suputra/ yan pengkung punggung bin jugul/joh para molihang bagia// ( Smarandana 8, kaca 16).
            Saking kaweruhan pacang sidha molihang arta. Artané mangda manut sulur. Sulur punika nénten lian pakerti sané patut. Sentana sané sampun nrima arta saking yayah-ibu taler icénin pratiwimba mangda nénten iwang sulur :
            Né ada pajalan unduk/ artha brana saking waris/ anak putuné manampa/ tan kocapan tlah tur lisik/ kejok nedunang sesana/ momo angkara manampi// ( Ginanti 1, kaca 22).
            Budi pakerti patut pisan uripang satunggil rahina.  Genah pinih becik ngrajegang budi pakerti tan lian ring kulawarga.Sang maangga guru rupaka, guru wisesa, guru pangajian patut sering ngicénin tatuladan sané patut mangda nénten wénten sane mumpang laku.
                                                                        IBW Widiasa Kenitén

Labels: