Geguritan
Budi Pekerti :
Ngrajegang
Budi Patut
Ngrajegang budi
patut becik pisan tamtamin saking kantun alit. Kulawarga anggén genah utama
kalih kapertama. Utama santukan ring kulawarga galah namtamnin budi patut jagi
baktana kantos kawekas. Samaliha sering manggihin pasemetonan sané malaksana
utawi nglaksanaang budi patut. Sang sané duuran pinaka conto. Sang dados
tatuladan. Kapertama, santukan ring kulawarga pangawit panglimbak pamarginé
ring pakraman.
Kulawarga sané
tetep ngrajegang budi pakerti janten pacang manggihin kasentosan utawi
karahajengan. Budi pakerti punika minekadi oneng mlajahang angga. Seneng
mapitulung ring anak lian. Nénten nué pikayunan gelis brangti. Olas asih ring
sarwa mauripé. Tiaga ring angga utawi pakraman. Matatatiti nganutin sastra.
Astiti bakti ring Sanghyang Widhi, Déwa-Déwi, Bhathara- Bhathari, taler ring
kawitan. Kawitan rikalaning kantun nyeneng utawi risampuné ngruruh jagat sunia.
Sapunika mungguh ring Geguritan Budi Pekerti sané karipta olih I Ketut Bagiasa,
S.Pd.
Punapi sané
ngawinang haro hara ring jagaté ? Nénten lian, arta brana, anak istri, momo
angkara, pisuna, iri hati,dursila, brangti. Pikayunan sané asapunika patut pisan
icalang utawi sampunang icénina maurip ring angga sarira :
Haro hara né ring bumi/ né makrana/ arta
brana lan anak istri/ momo angkara mangimbuh/ satyané kasor pisuna/ iri hati/
dursila brangti kapupu/ tanah abungkah jatinya/ ling ida pandita luih// (
Pangkur 10, kaca 14).
Mangda pamarginé
setata patut, wiwékane patut anggén. Pratiwimbaang kaon patuté. Icalang
pikayunané pacang mamadat ( narkoba), mamitra ( séks bebas). Mangandika mangda
anut sulur. Nénten cuah cauh santukan paripolahé asapunika pacang ngwetuang
pikobet ring angga utawi ring pakraman :
Mangda sidha suni apanggih/ timbang kahyun jroning angga/
wiréh liu gagodané/ madat judi miwah mamitra /arta kama
sasunglapan/ baos laku cuah cauh/ pmragatnya libut bimbang// ( Pupuh
Smarandana 4, kaca 15).
Becik pisan saking
alit sampun seneng masastra. Paripolahé punika tan péndah maraga brahmacari.
Mumpung galah wénten, pikayunané kantun ening katah kaweruhané pacang sida
kapikolihang. Kaweruhané punika dados senjata molihang kawibuhan taler rasa
bagia :
Seneng ngulik sastra aji/ cihnanya mabrahma
carya/ kapradnyanan sutelebé/ dadi jadma wibuh wikan/ mituha ngacep suputra/
yan pengkung punggung bin jugul/joh para molihang bagia// ( Smarandana 8,
kaca 16).
Saking kaweruhan pacang
sidha molihang arta. Artané mangda manut sulur. Sulur punika nénten lian pakerti
sané patut. Sentana sané sampun nrima arta saking yayah-ibu taler icénin
pratiwimba mangda nénten iwang sulur :
Né ada pajalan unduk/ artha brana saking
waris/ anak putuné manampa/ tan kocapan tlah tur lisik/ kejok nedunang sesana/
momo angkara manampi// ( Ginanti 1, kaca 22).
Budi pakerti patut
pisan uripang satunggil rahina. Genah
pinih becik ngrajegang budi pakerti tan lian ring kulawarga.Sang maangga guru
rupaka, guru wisesa, guru pangajian patut sering ngicénin tatuladan sané patut
mangda nénten wénten sane mumpang laku.
IBW
Widiasa Kenitén
Labels: Geguritan