Geguritan Cupak Grantang :
Éling ring Angga
Dados jadma midep manten iwang.
Gumanti nénten mresidayang masahang iwang patuté. Sakéwanten rikalaning iwang
rumasa ring angga iwang. Punika sane becik. Patut malih ngeséhin pamargi.
Nenten malih ngawawanin pamargi sané iwang.
Pamargi sané iwang mawit saking
kulawarga punapi malih karuntutin antuk pamargi ring pawongan san nénten manut
gelis pisan pamarginé iwang punika sayan ageng. Kadi taru polih lemekan. Ring
kulawarga wantah kantos wénten misunayang panyamaan macihna kulawarga punika
nénten tentrem. Kantos purun nyangkalén pasemetonan. Ring pasemetonan singsal
pamargi ring anak lian midep agengan pamarginé.
Yan mresidayang sang maangga
iwang eling ring angga, pamargi antar pacang pikolihang. Sané naen iwang
kaprelina raris kabecikan antuk paripolah sané anut, manut sastra. Sanghang Widhi ngicénin pratiwmba. Sapunika
mungguh ring Geguritan Cupak Gerantang.
Geguritan Cupak Gerantang sampun
ketah pisan ring Bali. Katah ilén-ilén nganggén murda Cupak Gerantang. Wénten
Arja Cupak Gerantang, Wayang Cupak Gerantang, taler naen wenten drama modern,
Cupak Makan Tanah. Geguritan Cupak Gerantang ngangén pupuh durma,
sinom,semarandana,Ginanti,maskumambang lan , ginada,
Geguritan Cupak – Gerantang
sakadi ngepah pamargi imanusa,sané mawasta rwabhineda, becik-kaon, iwang patut,
pekik- bocok, tuna- wikan, raja- panjak, manusa-déwa. Rwa bhineda gumanti wénten ring angga
suang-suang wantah paembasané manten mabinaan. Wénten gelis mamurti, wénten
arangan mamurti sampun rta ring jagaté.
Wantah sampun kaluen, katah
mresidayang nyengkalén anak lian. Ari manten kasangkalén. Winaya sané nénten
manut kamargiang. Tatujoné mangda otengé gelis waneh. Wantah sampun waneh,
oteng ageng, lali ring pasemetonan :
Ngiwa tengen ya masopan/ wuan ipun madahar nasi mataag cicing/
adinnyané tan ngarungu/ malih ipun ngundag lampah/ nyusup alas belinnyané lesu
nut/ busan-busan nagih budal/ nanging I Madé Grantang twara ngiring// (
Maskumambang 5, kaca 4).
Ring angga taler wénten rasa
ajum. Demen kaajum. Ngampahang anak lian. Rumasa ring angga siteng. Ngandapang
anak lian. Pinih puruna :
Gede Cupak élah nanggal/ raja belog kasorang maling/ menaru ukud/
mangasorang/ kolo biasa nampah manaru/ kema orahang jani kolo/ né matindih/
tekén ida Sang Naréndra// ( Pupuh Ginada 4, kaca 5).
Utama pisan wantah mresidayang
ngampurayang sang naen nyengkalén. Nénten wénten pikayunan jagii ngwales. Ksama
sané kamargiang :
I Cupak manyaurin mangkin/ kolo matur suksma pisan/ tekéning baos
adiné/ ring siwadwara genahang kolo/ adi yukti manggeh kadarman/ cutet beli né
umaku/ samba malajahang awak// ( Pupuh Ginada Dasar, 4, kaca 16).
Sang rumasa ring kaiwangan raris
éling malih gumanti luih pisan. Punapi malih pamarginé mapikayun pacang ngruruh
kawikanan sarana anggén nglebur katambetan. Sang kamalan wantah sampun éling
ring angga tan bina sakadi polih panugrahan saking Sanghyang Widhi:
Hyang Brahma nyakupang tangan/ mawastu ada bau miik/ ujan sekar bales
pisan/ radén Cupak kaujanin/ dulurin ban mantra sandi/ ne mawastu asta pungku/
pangruwatan ikang mala/ Radén Cupak bersih ening// (Pupuh Sinom 7, kaca
21).
Sang naen iwang raris éling ring
angga tan bina kadi polih pabersihan saking Sanghyang Widhi. Lebur saparaning
mala antuk pamargi sané patut.
IBW Widiasa Kenitén
Labels: Geguritan