Geguritan Gunawati Belog Ajum

Geguritan Gunawati
Belog Ajum
 
             Nue premana ageng, angga siteng, pangandika bangras kadi nenten pacang wenten ngasorang maka cihna wiwekané durung becik maanggén.  Wantah anggané ageng wiwékané taler  maanggén janten pacang ngwetuang anak lian seneng. Nénten  rusit mentik ring anga. Angga siteng, bangras, galak gelis pisan kekaonang antuk sang wikan. Sang maangga wikan diastun alit sakéwanten wiwékané, wilangané sepek mresidayang ngasorang sang demen belog ajum.
            Belog janten kirang wiwéka. Sang wikan katah wiwéka. Pratiwimba punika kasurat ring Geguritan Gunawati .Geguritan Gunawati kasalin olih Wayan Budha Gautama kamedalang antuk Paçantian Widya Waçita, Désa Pétak, Gianyar. Geguritan Puniki nganggén tigang pupuh, minekadi  pupuh durma 47 pada, pupuh sinom 34 pada, pupuh wanda 5 pada. Makesami 86 pada. Geguritan puniki sakadi cerita berbingkai. Ring tengah satwané malih wénten satwa anggén ngukuhang pamatut utawi pratiwimba. Mawit saking i  macan ( I Gunakaya) matemu sareng i  banteng ( I Guna). I Guna nyatwang I Gunawati( i sampi). I banteng nuturang  Ni Lila Ati ( okan Jro Dukuh) ring Gunung Kawi. Ni Lila Ati kapadik antuk i bojog ( Murka Ati). Jro Dukuh nyatwaang  i jaran ( I Rurus Ati).
Sang sané  galak, belog ajum ngandika bangras  nénten jangkayan, seneng nyengkalén anak lian. Seneng  ngandapang  anak lian.  Presida kakasorang antuk naya :
Da ngandelang gedé galak munyi bangras/ twara widi manadi sih/ i macan mangucap/ liu baan iba tuturan/ kai tegariné né jani/ duking di kapan/ kandapan ban janma dekil// ( Pupuh Durma 18 )
Yukti pisan, wantah sampun  galak belog ajum, wau alemina sayan sumingkin nangtangin. Rumasa ring premanané ageng, kanikain akidik nénten karesep. Belogé kabrigu antuk katambetan. Mawinan  pikayunan  patut  anggén negul . Kapituturin  sané kabaos sudira yan indegamayang sakadi rain pangiris. Mangda mangan, jati-jati mapikenoh. Batuné  nenten lian sila ( tetikas patut) . Sila patut nué guna ( kawikanan ) taler  mangda wikan ngenahang kawikananné. Tali madan anak luih. Kategul antuk pamargi patut utawi utama. Pamargi patut utsahayang margiang. Wantah sami sida mamargi, sudira, guna, kabaos  anak luih .Widhiné ring angga  :
I Gunawati ngucap apa iba nawang/ nah ené rain pangiris/ maadan sudira/ batun madan guna/ tali madan anak lewih/ tekek karyanang/ ento né maadan widi// ( Pupuh Durma 37 ).
Sang polih tutur jati, kakayunin  manut ring angga. Purna galaké. Ngwetuang pikayunan sungsut ring pamargine sane galak, belog ajumé :
I Gunawati welas ring munyin  i  macan/ kasuén mangasih – asih/ laut kaembusang/ mulih ya manegen tuak/ i  macan nu kakalahin/ bengong mangrasa/ suba mati buin urip// ( Pupuh Durma 40).
Sané mawasta pikayunan diastun sampun polih tutur jati kantun taler rwa bhinedané ngrubéda. Tuturé patut baos – baosin ring hredaya. Katah miragiang tutur wantah nénten margiang kirang taler pikenohné. Angga – pikayunan – tutur-  laksana patut uripang. Angga siteng patut taler kakukuhin antuk pikayunan  sujati. Sang demen belog ajum nyihnayang kekirangan naya. Belog ajum sayan enduh wantah wénten pitutur utawi pratiwimba sané patut iringang.   
                                                            IBW Widiasa Kenitén
           

Labels: