Geguritan I
Gedé Basur :
Dharma Sadhu – Dharma Wéci
Sang ngamargiang usadha mangda
jati-jati madasar saking kayun susrusa. Mapitulung ring sang kalaran. Yan pradé
asapunika kawastanin ngamargiang dharmaning usadha. Janten magelar antuk dharma
sadhu. Saking sadhu ngwetuang sidhi. Saking sidhi pacag sidha yasa kértiné ring
mrecepada.
Sang maanga dharma sadhu janten
pisan jagi macepuk sareng sang ngagelarang dharma wéci. Gumanti rta punika.
Wénten ngamanggehang kebecikan wénten ngoda kabecikan. Yan indegayang sakadi
sang matapa sareng sang ngangoda. Nénten dados pasahang.
Dharma sadhu –dharma wéci sami- sami
nué kautamaan taler kekirangan. Dharma wéci dados genah nyentokang kaadnyanan
sang ngamel dharma sadhu.. Sapunika taler sang ngamargiang dharma wéci, mangda
tatas sampun rauh ring dija keadnyanan
sang ngamargiang dharma sadhu. Wantah nénten naen macentok, durung kanten
mapikolih. Punapi nénten. Sané nénten
mapikolih pacang malajahang angga malih. Mangda becik mapaduné. Sapasira jagi
molihang sapasira sané kasor. Sapunika mungguh ring Geguritan I Gedé Basur
kakawi olih Ki Dalang Tangsub, kasalin olih I Madé Sanggra.
I Gedé Basur sampun ketah
ngamargiang dharma wéci. Dyastun asapunika, taler midep mituturin utawi
nglémékin sentana, I wayan Tigaron. Kabanda antuk tresnané mahawinan metu
kayuné pacang nyentokang kawisésan sané
sampun malingga ring idep. Ni Sokoasthi sané kacumpuin antuk I Wayan Tigaron
raris kasengkalén. Tresnané nénten katrima
kawisésané mamargi.
Kaki Balian sané ngamel dharma sadhu
katunasin tulung. Ni Sokoasthi sidha mawali malih. Seger jati mula.
I Gedé Basur sidha kalilih olih Kaki Balian. Sakéwanten ring idep I Gedé
Basuré rumasa bagia. Garjita pisan. Polih nyentokang kawisésan. Polih mintonin Kaki Balian. Polih matembung atur sareng Kaki Balian
sakti. Sang kalih ngantenang angga nué kautamaan taler nué kakirangan. Nénten
wénten sane paripurna. Kaki Balian
dyastun mapikolih nénten nyumbungang angga. Nénten sahasa nyengkalén I Gedé
Basur :
Beli nganggo sadu darma/ titiang
nganggé darma wéci/ sami pada ya kadharman/ Beli eda nyalit kayun/ Beli pateh
ring titiang/ tiyos siki/ kadi Siwa lawan Budha//
Diapin Beli ngangken melah/ darma
patut buin sakti/ titiang dharma jelé kocap/ pada mangetohang kayun/ malaib
encén becatan/ kéto Beli/ cenik gedé titiang bisa// ( Pupuh Ginada, 90,92, kaca 23 ).
Kaki Balian sané ngamong dharma
sadhu ngangkenin kakirangané. Taler nyumbungang utawi nyuksemayang ring kawisésan
I Gedé Basuré. Saking kayun nekéng twas ngarsaang Ni Sokoasthi ( Sang
kalaran) mangda sidha mawali malih ka jati mula. Sang ngamargiang dharma sadhu
yadiastun mapikolih taler tetep madarsana laksanané utawi pangandikané. Nénten
andel pisan ring angga. Sang asapunika sampun teleb pisan ring swadarmaning
dados balian. Nénten wénten ring telenging kayun jagi dados balian anggén maalihan. Gumanti nyetiti
sajeroning hredya mangda sidha polih maayah-ayah ring jagaté.
Sang ngamargiang dharma wéci gumanti nué genah mapikolih. Majeng
ring mapi-mapi dados balian. Balian sané jumbuh. Utawi ngangken sakti. Sang
asapunika dados jambalan olih sang ngamargiang dharma wéci :
Saja Gedé buka kéto/ Ni Sokoasthi
pamitang beli/ I balian corah ia pangan/ singgih Beli titiang tinut/ kéwanten
Beli pingitang/ raris mulih/ sambilang magendingan// (Pupuh Ginada, 95, kaca
24).
Dharma sadhu-dharma wéci gumanti
nénten dados pasahang. Sami-sami nué genah. Sami-sami nué kagelaran.
IBW
Widiasa Kenitén
Labels: Geguritan