Geguritan I Ketut Bagus

Geguritan I Ketut Bagus
Balian Malihan 
            Sang dados balian utawi   sang ngamargiang usadha mangda nénten lémpas ring swadharmaning dodos balian. Dados balian gumanti ngamargiang titah Sanghyang Aswinodéwa. Dados balian sampunang ampah mapi – mapi wikan utawi nyantenang mresidayang nambanin satunggil pinyungkan. Piyungkan katah pisan sané ngawinang . Wénten mawit sekala  wénten saking niskala. Katahan sang dados balian  wantah sampun kasungkanan nyantenang  saking niskala. Kaponggor antuk kawitan. Arang sané sadurungé kaniskala , kasekala dumun. Utawi nganggén sarana taru preman.
            I  Ketut Bagus mamanah nuréksain balianné sakadi punika. Med ngantenang sang madados balian mapi – mapi. Mawinan ipun meled uning punapi gumanti tetujonné dados balian utawi dados sedahan. Wau kaselehin  sami mawit saking meled ring jinah. Boya ngamargiang sasana. Mangantenang angga dados balian nénten uning ring indik manados balian.
            Yan imbayang sakadi mangkin patut taler turéksa ring sang mangangken balian. Ngangken balian raris ngracun. Balian mobotin anak istri sané kantun alit. Balian sané durung nambanin sampun ngambil jinah dumunan.
Balian sané kasurat, tan bina ka dokter kadi mangkin mangda tetep sayaga ring jinah. Nénten nué jinah nénten purun ka dokter antuk tambané mael.
Wénten parubahan karakter sang dados balian yan dumun mapitulung  sané mangkin ngarepang sesari. Indiké punika kasinahang ring Guguritan I Ketut Bagus. Geguritan puniki kakawi olih Ki Dalang Tangsub, kasalin olih W. Simpen AB.
            Wantah ka balian mangda sayaga makta sesari, wantah nénten midep, nénten polih tamba. Ka balian nénten dados makta cangkem manten, matalang Sayan katah makta bebaktaan sayan gelis seger. Sapunapi yan nénten makta? Tambané nénten pacang nadosang.Nénten mandi.   Sang dados balian maperih pisan :
            Sumaur Dé Balian banggras/ bungut tulén aba mai/ ubadé tuara ja mudah/ bapa mangorahin cai/ yan dinista jemak cai/ bantas canang masih katur/ mapipis satak patpat/ kéténg tong dadi tunain/ kéto patut/ pamandin ubad adannya// (Pupuh Sinom 8 kaca 6).
            Balian sané seneng ngantenang angga wikan jatiné nénten uning punapa punapi wantah promosi kémanten mangda katah polih jinah. Sang miragiang mangda kalangen  kadaut manahnyané:
            Antuk nika uning titiang/ Jeroné mabudi mikatin/ baas anaké jumahnya/ paempukin antuk munyi/ raos puyung tuara misi/ kéwala raosé mubu/ upaminnya kadi dalang/ sakita karep ngucapin/ mangda pangus/ manadakang tuara saja//  ( Pupuh Sinom 28, kaca 8).
            Durung nambanin sampun ngarsaang daksina. Daksinanaè ageng  gelis seger.  Nyinahyang jinahé ring arep nénten pikayunan  mapitulung : 
Mangku kenyem mangucap/ nah tunasang malu dini/ daksinané té dabdabang/ pipisnyané pitung atus/ I Ketut alus angucap/ sampun becik/ jinahé slaka walannya// ( Pupuh Ginada 9, kaca 11).
            Sang ngusadhanin mangda setata éling ring swadarmaning dados balian. Sadurung sang katambanin seger nenten becik ngarsaang sesari utawi  daksina. Sang katambanin wantah sampun jati – jati kénak nué pawilangan pacang ngaturang daksina marupa jinah. Samaliha nénten antes durung makérti sampun ngwilangin phala.
                                                                                    IBW Widiasa Kenitén
           

Labels: