Geguritan
I Ketut Bagus
Balian
Malihan
Sang dados balian
utawi sang ngamargiang usadha mangda nénten lémpas
ring swadharmaning dodos balian. Dados balian gumanti ngamargiang titah
Sanghyang Aswinodéwa. Dados balian sampunang ampah mapi – mapi wikan utawi nyantenang
mresidayang nambanin satunggil pinyungkan. Piyungkan katah pisan sané ngawinang
. Wénten mawit sekala wénten saking
niskala. Katahan sang dados balian wantah sampun kasungkanan nyantenang saking niskala. Kaponggor antuk kawitan. Arang
sané sadurungé kaniskala , kasekala dumun. Utawi nganggén sarana taru preman.
I Ketut Bagus mamanah nuréksain balianné sakadi
punika. Med ngantenang sang madados balian mapi – mapi. Mawinan ipun meled
uning punapi gumanti tetujonné dados balian utawi dados sedahan. Wau kaselehin sami mawit saking meled ring jinah. Boya
ngamargiang sasana. Mangantenang angga dados balian nénten uning ring indik
manados balian.
Yan imbayang sakadi
mangkin patut taler turéksa ring sang mangangken balian. Ngangken balian raris
ngracun. Balian mobotin anak istri sané kantun alit. Balian sané durung
nambanin sampun ngambil jinah dumunan.
Balian sané kasurat, tan bina ka dokter
kadi mangkin mangda tetep sayaga ring jinah. Nénten nué jinah nénten purun ka
dokter antuk tambané mael.
Wénten parubahan karakter sang dados
balian yan dumun mapitulung sané mangkin
ngarepang sesari. Indiké punika kasinahang ring Guguritan I Ketut Bagus.
Geguritan puniki kakawi olih Ki Dalang Tangsub, kasalin olih W. Simpen AB.
Wantah ka balian
mangda sayaga makta sesari, wantah nénten midep, nénten polih tamba. Ka balian
nénten dados makta cangkem manten, matalang Sayan katah makta bebaktaan sayan
gelis seger. Sapunapi yan nénten makta? Tambané nénten pacang nadosang.Nénten
mandi. Sang dados balian maperih pisan :
Sumaur Dé Balian banggras/ bungut tulén aba
mai/ ubadé tuara ja mudah/ bapa mangorahin cai/ yan dinista jemak cai/ bantas
canang masih katur/ mapipis satak patpat/ kéténg tong dadi tunain/ kéto patut/
pamandin ubad adannya// (Pupuh Sinom 8 kaca 6).
Balian sané seneng ngantenang
angga wikan jatiné nénten uning punapa punapi wantah promosi kémanten mangda
katah polih jinah. Sang miragiang mangda kalangen kadaut manahnyané:
Antuk nika uning titiang/ Jeroné mabudi
mikatin/ baas anaké jumahnya/ paempukin antuk munyi/ raos puyung tuara misi/
kéwala raosé mubu/ upaminnya kadi dalang/ sakita karep ngucapin/ mangda pangus/
manadakang tuara saja// ( Pupuh
Sinom 28, kaca 8).
Durung nambanin
sampun ngarsaang daksina. Daksinanaè ageng
gelis seger. Nyinahyang jinahé
ring arep nénten pikayunan mapitulung :
Mangku
kenyem mangucap/ nah tunasang malu dini/ daksinané té dabdabang/ pipisnyané
pitung atus/ I Ketut alus angucap/ sampun becik/ jinahé slaka walannya// ( Pupuh Ginada 9, kaca 11).
Sang ngusadhanin
mangda setata éling ring swadarmaning dados balian. Sadurung sang katambanin
seger nenten becik ngarsaang sesari utawi
daksina. Sang katambanin wantah sampun jati – jati kénak nué pawilangan
pacang ngaturang daksina marupa jinah. Samaliha nénten antes durung makérti
sampun ngwilangin phala.
IBW Widiasa Kenitén
Labels: Geguritan